‘Saturnusplein 3’ speelt zich af in 1934. De hoofdrol in dit boek is weggelegd voor Lies van Gelder. Lies gaat werken bij een gefortuneerde Joodse familie. Zij beleeft gelukkige jaren bij het gezin en trouwt met Daniel, de zoon des huizes. Hun liefde is echter geen al te lang leven beschoren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt Daniel namelijk opgepakt op verdenking van verzetsdaden. Hij wordt gehoord, gemarteld en tenslotte, in 1943, gefusilleerd. Lies duikt onder met haar oudste zoontje; haar jongste zoon wordt in een pleeggezin ondergebracht. Na de bevrijding keert Lies als een andere vrouw terug naar het Saturnusplein. Lies probeert de band met haar opgroeiende kinderen te herstellen. Trauma’s werken het herstel van de band echter tegen.
“Na het laatste lied realiseerde ze zich dat ze Koos tussen alle sprookjesfiguren over het hoofd gezien had. De zin die hij ongetwijfeld keurig opgedreund had, had haar oren niet bereikt. De ouders juichten en klapten toen alle kinderen op het podium verschenen om te buigen. Onwillig hees ze zich overeind lang nadat iedereen al was gaan staan.”
Met ‘Saturnusplein 3’ heeft Josha Zwaan een indrukwekkend verhaal afgeleverd waarin alles draait om loyaliteit versus verraad, maar waar ook liefde en vervreemding een grote rol spelen. De pure onmacht van de diep beschadigde Lies van Gelder voelt de lezer tot in het diepste van zijn ziel.
Dat Zwaan over schrijftalent beschikt, heeft zij met haar vorige boeken al bewezen. Haar stijl is inmiddels herkenbaar en kan het beste omschreven worden als bondig en krachtig. Geen overbodige versierselen; geen wollig taalgebruik. Het in woorden vangen van emoties en gedachten mag echter als haar grootste talent worden beschouwd en ook dát doet Zwaan met precies voldoende woorden. Geen eindeloze omschrijvingen en tóch de kern van het gevoel rakend.
“Gedachteloos pulkte ze aan de korstjes op haar armen en enkels. In elke muggenbult had ze net zolang haar nagels gezet tot de zwellingen gaten geworden waren. De smaak van haar bloed en het schrijnen van de rafelige huid waarvan ze elk nieuw gevormd laagje lospeuterde nog voor er nieuwe roze huid onder gevormd was, waren eilandjes in de poel van gevoelloosheid waar ze in rondploeterde.”
Bijzonder is ook dat Zwaan haar personages niet of nauwelijks beschrijft althans niet daar waar het uiterlijk kenmerken betreft. Toch weet de auteur hen prima te karakteriseren. Het is eigenlijk meer een verrassende conclusie achteraf dan dat het een gemis zou zijn. Sterker nog, het prikkelt de fantasie van de lezer. ‘Vul dat zelf maar in’ zal Zwaan gedacht hebben. Het opvallende is overigens dat de omgeving weer wel heel beeldend door deze auteur worden beschreven.
Enfin, ‘Saturnusplein 3’ is een indringende, goed geschreven roman over een –door de oorlog- beschadigd mens.
Over de auteur
Josha Zwaan (1963) is auteur en schrijfdocent. Zwaan debuteerde in 2010 met de roman ‘Parnassia’.
Uitvoering
Uitgever: Ambo|Anthos
ISBN 9789026339110
Paperback, 319 pagina’s
Over Hanneke Tinor-Centi
Hanneke Tinor-Centi (1960), eigenaar van HT-C Communicatie en Marketing, literair agent, boekmarketeer en recensent.
Hoi Hanneke,
Dit lijkt mij een prachtige roman met een mooie recensie van jou.
Toch ontstond bij mij enige verwarring tijdens het lezen hiervan.In de eerste alinea is het David waarmee ze trouwt en Daniel die opgepakt wordt vanwege zijn verzetsdaden? Wie moet het zijn David of Daniel?
Dag José, dank voor jouw scherpe blik. Ik heb het gewijzigd. Het moet vanzelfsprekend twee keer David zijn. Groet, Hanneke