Leeftijdsstress? Wat is dat?


Je kent ze vast wel. Vrouwen van boven de veertig die krampachtig vasthouden aan hun jeugd. Ik moet er persoonlijk altijd wat om grinniken en vraag mij dan af of ze zelf niet inzien dat ze een karikatuur van zichzelf maken? Superkort rokje, hoog geblondeerd toefje haar en liefst nog een tijgertruitje ook; ik heb ooit zo’n schoonmoeder gehad, ja heus!

Buiten het feit dat ik er wat lacherig van word, overvalt mij ook een soort plaatsvervangende schaamte. “Lieve seksegenoten met leeftijdsstress, besef je toch alsjeblieft dat je er jonger uitziet wanneer je je niet kleedt als een overrijpe tiener!”

Enfin, het blijft een ‘dingetje’ voor veel vrouwen (en mannen). Ja, mannen schijnen er ook last van te hebben. Bij ons in de buurt woont er zo een. Als ik hem zie lopen kriebelt er steevast een giechellach bij mij omhoog. Hij is werkelijk net Ken (van Barbie, je weet wel..), met gladgetrokken, zwartgeverfde haartjes, te strakke jeans en een (veel te) zonnebankbruin hoofd. Jakkie bah!

Wat is dat toch dat sommige mensen zo’n moeite hebben met ouder worden? Ik vind het leven eigenlijk alleen maar leuker worden. Je bent toch veel ‘rijker’ als je wat ouder wordt? Rijker aan kennis, levenservaring, geduld, relativeringszin. Althans, zo ervaar ik dat.

Op onderzoek

Omdat ik het probleem met ouder worden zelf helemaal niet herken en het mij daardoor juist fascineert, ben ik op zoek gegaan naar het antwoord en ik kan je zeggen, dat is vrij complex. Er spelen namelijk nogal wat factoren een rol bij onze beleving van leeftijdsmijlpalen. Allereerst is daar wat we de ’fascinatie van het ronde getal’ kunnen noemen. Ons telsysteem wordt beheerst door het decimale systeem. Daardoor voelen leeftijden als 40 en 50 veel betekenisvoller dan alle leeftijden er tussenin. Althans, zo betoogt hoogleraar en psycholoog Ian Stuart-Hamilton, auteur van het standaardwerk The Psychology of Ageing.

Het getal 40 heeft daarnaast een symbolische lading die terugvoert op de oudheid: in de bijbel, bij de Grieken, de Romeinen – steeds weer duikt 40 op als getal dat de overgang markeert van de ene fase naar de andere. Volgens de Amerikaanse wetenschapper Robert Kastenbaum, hoogleraar aan de universiteit van Arizona, speelt die culturele beladenheid ons onbewust parten als we veertig worden.

Depressieve gevoelens bij het ouder worden schijnen ook heel normaal te zijn. Onderzoek onder twee miljoen mensen in meer dan tachtig landen heeft aangetoond dat de meeste mensen na hun veertigste minder gelukkig zijn dan op jongere leeftijd. Dit verschijnsel is universeel en doet zich evengoed voor in ontwikkelingslanden als in de Westerse wereld.

“Sommige mensen hebben er meer last van dan anderen, maar onze data tonen aan dat het gemiddelde effect groot is. Zowel mannen als vrouwen, alleenstaand of getrouwd, rijk of arm en met of zonder kinderen – iedereen overkomt het”, zegt professor Andrew Oswald, een van de wetenschappers die het onderzoek uitvoerde.

Zo lang mogelijk jong

“Veroudering is als een elastische band die in de rijkere landen steeds verder in de tijd wordt uitgerekt.” Dat is een uitspraak van filosoof en hoogleraar Jan Baars, die meerdere boeken over de beleving van het ouder worden schreef. Waren mensen vroeger met veertig of vijftig echt oud, met de huidige levensverwachting zit je dan ongeveer op de helft.

Paradoxaal genoeg zet de maatschappij mensen op steeds jongere leeftijd weg als ’oud’, met termen als 40-plusser en 50-plusser.Waarbij de plus-status volgens Baars wordt gezien als een soort ’levensrest’. Jong zijn is de norm en wie niet jong meer is, moet op zijn minst proberen de uiterlijke schijn zo lang mogelijk hoog te houden. Met dure anti-rimpelcrèmes voor de ’ouder wordende huid’, botox of andere kunstgrepen. Normale veroudering wordt als een probleem gezien, waar de commercie garen bij spint.

Tijd laat zich niet stoppen

“De meeste vrouwen van vijftig zijn blij er nog zo jong uit te zien en zich nog zo jong te voelen”, schrijft Jean Shinoda Bolen in het voorwoord van haar boek Godinnen in de ouder wordende vrouw. “En toch brengt de realiteit van het ouder worden een zeker onbehagen met zich mee.”

Het besef dat je niet meer tot de jongeren behoort, hakt er hard in. Menopauze, een kind dat uit huis gaat en je eerste bril met multifocale glazen dragen hun steentje bij. Mijlpalen als een veertigste of vijftigste verjaardag drukken ons met de neus op de feiten: de tijd laat zich niet stoppen. De chronologische leeftijd laat zich tot op de dag nauwkeurig benoemen. Onze leeftijd loopt echter niet synchroon met onze kalenderleeftijd. Denk maar aan de veelgehoorde uitspraak: Je bent zo oud als je je voelt.

Je ouder of jonger voelen dan je bent

Naast de kalenderleeftijd bestaat er namelijk ook zoiets als de gevoelsleeftijd. Naar die subjectieve leeftijd is de afgelopen jaren wereldwijd veel onderzoek gedaan. Wat blijkt? De gevoelsleeftijd loopt het grootste deel van ons leven uit de pas met onze werkelijke leeftijd.

Dat begint al in de puberteit, wanneer veel jongens en meiden zich een paar jaar ouder wanen dan ze daadwerkelijk zijn. Met alle problemen van dien, zoals ouders van pubers dagelijks meemaken. Geleidelijk groeien jongeren ook in jaren naar hun gevoelsleeftijd toe. Sterker nog, op een gegeven moment haalt de kalenderleeftijd de subjectieve leeftijd in. Dat omslagpunt ligt, zo hebben wetenschappers uitgeknobbeld, gemiddeld rond je 25e. Vanaf dat moment beginnen gevoelsleeftijd en werkelijke leeftijd opnieuw uit elkaar te lopen. Tegen de tijd dat we dertig worden, voelen we ons zo’n vijf jaar jonger dan we zijn. Rond onze veertigste verjaardag is dat zeven jaar en het gat blijft groter worden naarmate we ouder worden. Pffff…..

Enfin, deze feiten heb ik allemaal gevonden. Prachtige onderzoeken met net zulke prachtige uitkomsten en verklaringen. Ik voel mij echter nog steeds een beetje een uitzondering. Ik ben 55 en ik vind het fantastisch!


Over Hanneke van de Water

Met mijn drie katten, woon ik in het Noord-Hollandse dorp Obdam. Ik ben eigenaar van To-taal Communicatie. Middels mijn bureau ben ik in te schakelen als communicatieprofessional, literair agent, boekmarketeer, copywriter en redacteur. Tevens heb ik, tezamen met een compagnon, onlangs Uitgeverij Doornwater opgericht. Wij hebben al enkele fraaie boeken uitgegeven die je kunt vinden op www.uitgeverijdoornwater.nl. Op deze site verzamel ik mijn recensies en ik hoop dat je ze met plezier zult lezen en er wellicht inspiratie uithaalt. De link naar mijn recensies plaats ik op diverse social media kanalen en boekensites (in elk geval Managementboek, Bruna en Hebban). Heb jij een boek geschreven/uitgegeven en wil je jouw werk gerecenseerd hebben? Neem dan contact met mij op via het contactformulier of 06-46590516.

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.