‘Het Handboek Redactie’ is bedoeld voor iedereen die met redactietaken te maken heeft. Een redacteur heeft het organiseren van goede publicatie als belangrijkste opdracht. Een redacteur draagt derhalve zorg voor het totale proces waarin publicaties tot stand komen.
Lydia Vroegindeweij deelt in ‘Het Handboek Redactie’ haar uitgebreide ervaring en het boek bevat dan ook een schat aan praktijkinformatie, maar ook talloze stappenplannen, adviezen en tips om valkuilen te ontwijken.
Zowel nieuwkomers in het vak als ervaren redacteuren vinden in dit boek mogelijkheden om hun dagelijks werk (nog) slimmer te organiseren. De nadruk ligt in dit handboek niet op de taalkundige bewerking van teksten, maar juist op alle organisatorische kanten van het uitgeefproces. Of het nu gaat om boeken, tijdschriften of websites, het boek geeft een gedetailleerd inzicht in alle stappen van het proces, waar nodig verschillend per soort product. Per stap krijgt de redacteur informatie en praktische tips voor het doeltreffend inrichten van de eigen werkwijze.
Mijn visie
Ik was, vanuit professioneel oogpunt, heel benieuwd naar ‘Het Handboek Redactie’ en ik kan oprecht zeggen: het heeft mijn verwachtingen ruimschoots overtroffen! Wat een mooi compleet naslagwerk!
“Elk uitgeefproject vraagt om een goede beheersing van een vijftal factoren: geld, organisatie, kwaliteit, informatie en tijd, ook wel aangeduid met het van de eerste letters gevormde acroniem GOKIT. In dit boek komen deze factoren regelmatig terug op elke plek waar de redacteur een actief beherende rol heeft. De GOKIT is ontleend aan het projectmatig werken. Een werkwijze die in uitgeverijen wordt toegepast bij complexe, grootschalige of multimediale projecten.”
‘Het Handboek Redactie’ is een uitstekend (naslag)werk voor iedereen die redactiewerkzaamheden (het schrijven en redigeren van teksten, beeldmateriaal en vormgeving, het organiseren van het gehele proces van ‘idee tot publicatie’) in zijn takenpakket heeft of zich (verder) wil bekwamen op dit gebied.
Het boek is praktisch ingedeeld en –binnen de verschillende delen- is de informatie bijzonder logisch gerangschikt, zodat je gemakkelijk bepaalde onderwerpen terug kunt vinden. Ik geef je een overzicht van de verschillende delen, zodat je je een beeld kunt vormen van wat ik hiermee bedoel:
Deel I gaat over projecten en processen. Het eerste hoofdstuk in dit deel omschrijft het gehele uitgeefproces van publicaties. Het tweede hoofdstuk gaat over het werken aan een uitgeefproces en maakt de diverse ‘rollen en functies’ binnen dit proces kraakhelder. Hoofdstuk 3 handelt geheel over kwaliteit; kwaliteitsbewaking, kwaliteitsniveaus en ga zo maar door. De planning van het totale uitgeefproces staat omschreven in hoofdstuk 4 en de planning van de schrijffase en redactiefase is opgenomen in hoofdstuk 5. Het laatste hoofdstuk van dit eerste deel behandelt de financiën en calculaties (hoofdstuk 6).
Deel II kreeg de bloemrijke titel ‘Schrijvers en scheppers’ mee. De telling van de hoofdstukken gaat simpelweg door en deel II begint derhalve met hoofdstuk 7, dat handelt over het schrijven op eigen initiatief, op verzoek, op bestelling etc. Hoofdstuk 8 geeft een goed overzicht van de diverse soorten auteurs en hun schrijfproces, terwijl hoofdstuk 9 gaat over het werven en selecteren van auteurs. Hoofdstuk 10 beschrijft de diverse samenwerkingsrelaties van de uitgever met bijvoorbeeld haar auteurs, meelezers etc. Hoe de auteurs te instrueren staat omschreven in hoofdstuk 11, 12 gaat over het beeld en de beeldmakers en 13 over beeldverwerving. Hoofdstuk 14 handelt over vormgevers en ontwerpers en 15 over de briefing en het ontwerp van de vormgeving.
“Welke rol de redacteur speelt tijdens het maken van de inhoud kan nogal sterk verschillen. Het hangt af van het type publicatie en het type uitgeverij. In alle gevallen is de redacteur intensief betrokken bij de fase waarin het manuscript tot kopij moet worden, dus in de redactiefase.”
Deel III gaat geheel over reageren en redigeren: het beoordelen van manuscripten en teksten (hoofdstuk 16); commentaar geven op manuscripten (17); kopijbesprekingen houden (18); auteurs begeleiden (19); beeldvoorstellen en breed beoordelen (20); vormgeving beoordelen (21; redigeren van het definitieve manuscript (22) en het maken van een voor- en nawerk (23).
“Hoewel het omslag vooral een commerciële functie moet hebben, mag de auteur zich vaak toch uitspreken over het ontwerp ervan. Auteursrechtelijk is de naamsvermelding een belangrijk onderdeel, want ook die hoort bij het persoonlijkheidsrecht van de auteur.”
Deel IV telt slechts 3 hoofdstukken en die handelen over het uitbesteden van werk (24; zakelijke aspecten van uitbesteden (25) en vertalingen en coproducties (26).
Deel V Prepress en productie. Hoofdstuk 27 staat geheel in het teken van de diverse proefrondes en wie daarbij in beeld komen. Hoofdstuk 28 geeft een overzicht van de soorten productieprocessen en hun controle. De grafische productie wordt beschreven in hoofdstuk 29 en het wat lastiger medium neutrale opslag en datapublishing komt aan de orde in hoofdstuk 30.
Deel VI is bijzonder praktisch van aard. Dit hoofdstuk handelt over organiseren en onderhouden. De diverse administratieve handelingen staan omschreven in hoofdstuk 31, acties bij verschijnen van een publicatie in 32; het auteursrecht en juridische kwesties vind je in hoofdstuk 33; het evalueren van uitgeefprojecten in 34; relatiebeheer en tijdbeheersing in 35 en het omgaan met klachten in 36. Tenslotte gaat hoofdstuk 37 over herdrukken en onderhoud.
“In Nederland schrijven circa 1 miljoen mensen, en dat zijn niet alleen professionele tekstschrijvers, maar vooral liefhebbers. Een deel van de pennenvruchten van deze auteurs wordt aangeboden bij de uitgeverijen in de vorm van manuscripten voor boeken of artikelen voor tijdschriften. Bij literaire uitgeverijen werken acquirerende redacteuren zich wekelijks door stapels manuscripten heen, die ongevraagd worden aangeboden. Redacteuren willen ze graag bekijken omdat er een nieuw talent tussen kan zitten dat de uitgeverij niet wil missen.”
Vroegindewij weet haar kennis op een heldere en toegankelijke wijze over te brengen en dat maakt haar handboek zeer bruikbaar en praktisch. Uitgevers, vormgevers, redacteuren, journalisten en schrijvers hebben, mede door de fijne indeling en het praktische register, baat bij dit naslagwerk.
In dit handboek wordt nu eens niet de nadruk gelegd op taalkundige bewerkingen en dat doet mij deugd, want daarover is al zo vaak en zoveel geschreven. Dit handboek gaat primair over de organisatie van het uitgeefproces. Het biedt een gedetailleerd beeld op alle onderdelen van het gehele proces en wordt gecompleteerd met tal van praktisch toepasbare tips.
“Het inzetten van een externe redacteur vereist een goede inhoudelijke voorbereiding. De externe moet als het ware de ‘nestgeur’ van de uitgeverij kunnen aannemen om het werk adequaat te kunnen doen. Het gaat daarbij om algemene uitgangspunten en om daadwerkelijke werkinstructies in een briefing.“
Een redacteur heeft als belangrijkste opdracht: het organiseren van een uitstekende publicatie. Liefst binnen de daarvoor geplande tijd, kwaliteit en kosten. Die opdracht bevat drie hoofdtaken:
– Het (doen) schrijven van tekst en het afwerken van die tekst tot kopij die in productie genomen
kan worden.
– Het verwerven van beeldmateriaal en het aansturen van de vormgeving.
– Het organiseren van het totale proces van idee tot publicatie.
“De auteurs krijgen direct na verschijnen de auteursexemplaren waar zij contractueel recht op hebben. Daarnaast kan de auteur nog extra exemplaren ontvangen voor speciale promotionele doeleinden, bijvoorbeeld exemplaren ter inzage op een boekentafel als de auteur een lezing houdt. Als auteurs exemplaren willen weggeven aan relaties, vereist dat heldere afspraken. De auteur zal bijvoorbeeld informanten en meelezers een exemplaar cadeau willen geven. Het is verstandig om dit aantal vooraf te limiteren of er goede afspraken over te maken. Krijgen zij dit toegestuurd vanuit de uitgeverij, of regelt de auteur dat zelf?”
‘Het handboek Redactie’ is naar mijn weten het eerste complete handboek voor de professionele redacteur en behandelt het uitgeefproces, geeft een compleet overzicht van auteurs en samenstellers van boeken, biedt ruime informatie over het beoordelen van manuscripten en het redigeren daarvan, het productieproces en nog veel meer!
Over de auteur
Vroegindeweij is ervaren uitgever en opleider. Zij maakt deel uit van de directie van de Uitgeversacademie BV, verzorgt maatwerkcursussen en interim-management bij uitgeverijen en begeleidt redactieteams. Vroegindeweij is continu op zoek naar nieuwe kansen binnen de uitgeverijsector.
Uitvoering Sdu uitgevers
Paperback, 488 pagina’s
EAN: 9789012581608